Al langere tijd staat rechtsbijstand in Nederland onder druk. Met gelijkblijvend budget en toenemende vraag wordt het steeds lastiger om te komen tot een ondersteuning die tegelijkertijd adequaat is voor de rechtzoekende en leidt tot voldoende inkomsten voor de juridische dienstverlener. De Policy Design Studio – een initiatief van Krijn van Beek en Henk Gossink – krijgt de opdracht een reeks van ontwerpsessies te begeleiden. De uitkomsten van deze sessies worden steeds gedeeld in de LinkedIn-groep van het programma ‘Rechtsbijstand bij de tijd’.
Tijdens de ontwerpsessies komt steeds terug dat de vergoeding per dienst echt tekortschiet. Een onderzoek (van de commissie Van der Meer) ondersteunt deze opvatting. Deze omstandigheden maken het lastig de gesprekken goed te voeren*.
Toch lukt het met behulp van de design methode van de Stanford D-school om samen met alle betrokkenen een aantal lijnen voor vernieuwing uit de gesprekken te destilleren. In de eerste plaats is het van belang vroegtijdig te constateren dat (sociale) hulp nodig is en waar rechtshulp is geboden. Wie wel recht haalt (vaak een langdurig traject), maar niet uit de problemen wordt geholpen, komt uiteindelijk niet verder. Daarnaast blijkt de overheid als wederpartij veroorzaker van veel rechtszaken. De kunst is dus het aantal rechtszaken dat de overheid veroorzaakt, te verminderen. Tot slot is het zaak om ervoor te zorgen dat het aanbod scherper wordt. Analoog aan de zorg wordt hiervoor voorgesteld zogeheten rechtshulppakketten samen te stellen die helpen de vraag van bewoners sneller van het juiste aanbod te voorzien.
Het rapport met de resultaten is te vinden op de site van de rijksoverheid.
* Na afloop van het ontwerptraject besluit de minister in overleg met de Tweede Kamer alsnog meer middelen ter beschikking te stellen